In de rubriek Feit of Fabel onderzoeken we steeds een aanname uit het dagelijks leven op het gebied van zorg of gezondheid. Deze keer: reumatoïde artritis-patiënten met overgewicht hebben meer last van de ziekte.

Wanneer je te zwaar bent, heeft dat vanzelfsprekend invloed op verschillende factoren. Onder andere op de gewrichten. Bij reumatoïde artritis is dat misschien nog wel erger. Hebben te zware mensen met deze aandoening meer last dan patiënten met een gezond gewicht?

Auto-immuunziekte

Reumatoïde artritis (gewrichtsreuma) is een auto-immuunziekte. Dat betekent dat het afweersysteem zich tegen het eigen lichaam keert. Nadia Roodenrijs, arts-onderzoeker en reumatoloog in opleiding, legt uit: “Bij reumatoïde artritis ontstaan er ontstekingen in de gewrichten. Die ontstekingen gaan gepaard met pijn, zwelling en stijfheid in de gewrichten en met algemene vermoeidheid.” Die ontstekingen worden dus níet veroorzaakt door de wrijving in het gewricht”, benadrukt Nadia. Dat komt wel voor bij artrose. “Bij artrose is er sprake van wrijving in het gewricht, bij reumatoïde artritis is er sprake van een ontsteking.”

Medicijnen spelen een belangrijke rol om de gewrichtsontstekingen te verminderen. Omdat bij reumatoïde artritis het afweersysteem te hard werkt, krijgt de patiënt één of meerdere medicijnen om het afweersysteem te remmen.

Stimulering ontstekingen door vet

Veel mensen met reuma reageren goed op medicijnen, maar er is een aanzienlijke groep waarbij die niet werken. Nadia onderzoekt hoe deze mensen wel behandeld zouden kunnen worden. Ze legt uit dat reumapatiënten met overgewicht vaak minder goed op medicijnen reageren dan patiënten met een gezond gewicht. “We begrijpen nog niet helemaal hoe dit komt. Een mogelijke verklaring is vetweefsel een rol speelt. Dit weefsel bevat stofjes die het afweersysteem kunnen stimuleren. Bij RA is het afweersysteem te actief. De stofjes in het vetweefsel kunnen dat extra stimuleren, met meer gewrichtsontstekingen tot gevolg.”

Infuus of injecties?

Een deel van de medicijnen tegen reumatoïde artritis wordt met injecties gegeven. Patiënten krijgen dan injecties met medicijnen mee naar huis die ze zelf moeten toedienen. Een ander deel van de medicijnen wordt via een infuus gegeven. “Uit onderzoek blijkt dat bij medicijnen via een infuus het verschil in ziekteactiviteit tussen patiënten met en zonder overgewicht minder groot is dan bij medicijnen via injecties”, vertelt Nadia. Dat komt waarschijnlijk doordat medicijnen via een infuus gedoseerd worden op basis van lichaamsgewicht. Bij injecties gebeurt dit niet, waardoor er relatief gezien een te lage dosis van het medicijn gegeven wordt.

Meer last?

Medicijnen kunnen dus minder goed werken bij reumatoïde artritis-patiënten met overgewicht. Maar hebben deze patiënten daadwerkelijk meer last van de ziekte? Nadia vertelt: “We meten de ziekteactiviteit met verschillende testen, waarbij we toetsen of gewrichten gezwollen en pijnlijk zijn. Verder meten we de ontstekingswaarde in het bloed en vragen we hoe de patiënt zelf de klachten inschaalt. Hier komt een totaalscore uit.” Nadia legt uit dat die score vaak hoger is bij gewrichtsreuma-patiënten met obesitas: “Dat kan komen doordat de reumatoïde artritis daadwerkelijk actiever is bij deze patiënten.” Maar dat is niet de enige verklaring voor een hogere score. Nadia: “Het kan ook veroorzaakt worden doordat de meting minder betrouwbaar is bij deze patiënten. Het is namelijk moeilijker om het gewricht goed te beoordelen als er meer weefsel omheen zit.”

Reumatoïde artritis-patiënten met overgewicht kunnen dus meer last van de ziekte hebben. Dit kan onder andere komen door het vetweefsel, omdat daar stofjes in zitten die de ontstekingen in gewrichten verergeren.  Een andere verklaring is dat de dosis van de medicijnen relatief gezien te laag is, doordat het medicijn niet afgestemd wordt op het lichaamsgewicht. Kortom, de stelling “mensen met overgewicht hebben meer last van reumatoïde artritis”, is een…